مدل‌سازی تفکیک قطعات زمین در فرایند توسعۀ شهری (مورد شناسی: شهر سمنان)

با پیدایش طرح‌های توسعۀ جدید شهری در کشورهای مختلف و همچنین ضرورت بهره‌گیری مناسب از زمین، مقولۀ تفکیک اراضی همواره ازموضوعات بحث‌برانگیز در راستای توسعه‌های جدید بوده است. هدف اصلی تفکیک اراضی شهری، فراهم‌کردن حداکثر بهره‌وری از زمین و فضا و رعایت دسترسی بین قطعات شهری است، به‌طوری که محیط شهری مطلوب را پدید آورد. عوامل متعددی در تعیین اندازۀ مساحت قطعات تفکیکی مؤثرند. در این میان ویژگی‌های اجتماعی- اقتصادی خانوارهایی که پیش‌بینی می‌شود در افق طرح در ناحیۀ توسعه‌یافته سکونت خواهند یافت، از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این مبنا، در پژوهش حاضر چهار عامل بُعد خانوار، سطح درآمد، قیمت زمین و میزان دسترسی به مراکز شهری، به‌عنوان متغیّرهای مستقل و مساحت زمین به‌عنوان متغیّر وابسته انتخاب شده‌اند و نتایج به‌دست‌آمده، از میزان اهمیت هر یک از متغیّرهای مستقل در تبیین متغیّر وابسته در یک رابطۀ رگرسیون ارائه شده است. منطقۀ مطالعۀ موردی، شهر سمنان است که براساس پیش‌بینی فرایند رشد شهری تا افق طرح جامع (1405)، نیاز به 86 هکتار زمین دارد. فرایند مدل‌سازی تفکیک زمین در شش گام انجام شده است و ابزار پایۀ مورد استفاده درجهت تقسیم‌بندی زمین، مدل ارائه‌شده توسط داهال و چو (2014) است که براساس اندازه، شکل و جهت، طرح تقسیم‌بندی قطعات بزرگ زمین را به‌صورت کاملاً خودکار ارائه می‌دهد. با استفاده از این مدل، قطعۀ زمین موردنظر به 16 بلوک اولیه تفکیک می‌شود. هر یک از بلوک‌ها با توجه به قیمت زمین و میزان دسترسی خود به مراکز شهری، ارزش یا اهمیت مکانی متفاوتی برای سکونت خانوارها دارند. با محاسبۀ میانگین شاخص دسترسی و پیش‌بینی قیمت زمین و درآمد در سال افق و به‌کارگیری رابطۀ رگرسیون، مساحت موردنیاز قطعات زمین برای سطوح درآمدی مختلف به‌دست می‌آید. از سوی دیگر با محاسبۀ ارزش مکانی برای هر یک از بلوک‌ها و با فرض آنکه خانوارهای با سطح درآمدی بهتر تمایل به زندگی در بلوک‌هایی با ارزش مکانی بالاتر را خواهند داشت، مساحت‌های ‌به‌دست‌آمده به بلوک‌های مورد‌نظر تخصیص می‌یابند. در‌نهایت برای رسیدن به نتایج بهتر، محدودیت‌های مدل تقسیم‌بندی خودکار زمین و همچنین پیشنهادهای مورد‌نیاز درجهت دستیابی به نتایج دقیق‌تر، ارائه شده است.